Patroonopdrachten en Patroonvensters in multiweekroosters

844 views 3 27 mei 2020 Updated on 19 August 2025 petervanhirtum[print-me printstyle="pom-small-grey" tag="span" target=".title-content-print"]

Patroonopdrachten en Patroonvensters in multiweekroosters

Het concept “patroon” is relevant voor opdrachten, wensen en vensters in een multiweekrooster. De keuze voor “patroon” kan men vinden in de tabbladen “Opdrachten | Opdrachten”,  “Opdrachten | Wensen” en “Elementen | Vensters” van zodra de optie “Multiweek” aangevinkt is in het “Opties” tabblad. De keuze “patroon” moet men steeds zien in combinatie met de kolom “Weken”.

Voor een opdracht in een multiweekrooster kan men eisen dat de opdracht in elk van de aangeduide weken op exact dezelfde plaats in die weken valt. Heb je een lesopdracht van 1 uur Frans in een rooster van 4 weken, waarbij je dat uur Frans in elke week wenst, dan kan je eisen dat het in elke van die 4 weken op hetzelfde moment valt. Als er voor maandag het 4de uur gekozen wordt dan is het dat voor elk van de weken. De opdracht vormt een patroon. Dat in tegenstelling tot normale opdrachten, zonder patroon, waarbij de keuze in elke week verschillend kan zijn.

Ook voor Wensen kan men vragen om de blokken in een patroon te leggen, net zoals voor opdrachten. Voor elke week opgenomen in de wensopdracht zal het vrije moment dan op dezelfde plaats in de week vallen.

Hetzelfde geldt voor vensters. Vensters worden in “Elementen | Vensters” gedefinieerd. Van vensters kan men in een multiweeksysteem zeggen dat ze moeten voorkomen in de aangeduide weken. Men kan (vanaf Mondriaan versie 2020.3.0) ook eisen dat die vensters een patroon moeten vormen tussen de weken waarin ze voorkomen. Het gedefinieerde venster zal dan in elk van de weken op exact dezelfde plaats vallen. Vervolgens kan men dit venster gaan gebruiken in gewone opdrachten of in patroonopdrachten. Het punt is dat men dan ook weet dat hetzelfde venster in elk van de aangeduide op hetzelfde moment valt. Wat men verder met die vensters doet is vrij te kiezen.

Typisch worden patroonopdrachten gebruikt in roosters waarin een roulatiesysteem voorzien wordt. Men heeft bijvoorbeeld 4 weken waarin telkens 80% van het rooster identiek is maar op 20% van het rooster ziet men per week andere lessen georganiseerd worden. Doorheen het schooljaar volgen deze 4 weken zicht steeds op als een roulatiesysteem. De 5de week van het schooljaar is identiek aan de 1ste. De 80% van de lessen die steeds identiek moeten zijn die worden dan typisch via patroonopdrachten gedefinieerd. De andere lessen, die per week anders kunnen zijn, die worden als gewone opdrachten in de resterende “gaten” geroosterd.

Op de pagina “Lessen inhalen die vervallen door stageperiodes” wordt een systeem uitgewerkt dat veelvuldig gebruik maakt van patroonopdrachten.

Op de pagina “Opzetten van een Multiweeksysteem” wordt uitgebreid beschreven hoe men van een éénweeksysteem over kan gaan naar een multiweeksysteem.

Op deze pagina geven we enkele eenvoudige voorbeelden van patroonopdrachten en patroonvensters. We gaan ook in op de combinatie van beide. De voorbeelden zijn rudimentair met als doel de techniek duidelijk te maken.

Inhoud

Opdrachten in een Multiweeksysteem met en zonder Patroon

Een aantal voorbeelden illustreren de mogelijkheden van opdrachten in een multiweek (MW) systeem. Klas K1 heeft les van ANN en JAN. in beide gevallen gaat het om 4 uur in blokken van 2. We tonen de mogelijkheden in een 4-week-systeem door de inhoud van de kolom Weken en Patroon te laten variëren. In alle voorbeelden maken we gebruik van dezelfde startuurlijst BLOK2 die in elk van de 4 weken op dezelfde manier gedefinieerd is. BLOK2 geeft startpunten 1, 3, 5, 7 op elke dag voor de 4 weken (woensdagnamiddagen niet inbegrepen).

Voorbeelden:

  1. Beide opdrachten zijn zich niet bewust van de weekgrenzen en kunnen overal terecht komen.
  2. Beide opdrachten moeten zich in elk van de 4 weken plaatsen.
  3. Beide opdrachten moeten zich in elk van de 4 weken plaatsen en de opdracht van JAN moet in elke week hetzelfde patroon volgen.
  4. Beide opdrachten moeten zich in elk van de 4 weken plaatsen en de opdracht van ANN en JAN moeten in elke week hetzelfde patroon volgen.
  5. De opdracht van JAN moet zich plaatsen in week 1 en week 3 en moet in beide weken hetzelfde patroon volgen. De opdracht van ANN moet zich plaatsen in week 2 en week 4 zonder een patroon te volgen.

Voor elk van de voorbeelden geven we een willekeurige oplossing die aan de eisen voldoet.

Voorbeeld 1: Beide opdrachten zijn zich niet bewust van de weekgrenzen en kunnen overal terecht komen

We laten de kolom Weken leeg en geven hiermee aan dat het geen MW opdracht is. De mogelijke plaatsen om de opdracht te plaatsen strekt zich uit van het eerste uur van week 1 tot het laatste uur van week 4, de opdracht kent geen weekgrenzen. Als Weken niet gevuld is heeft Patroon geen betekenis.

Resultaat: De 2 blokken van ANN en de 2 blokken van JAN staan op willekeurige plekken verspreid over gans het rooster. In totaal zijn er 4 blokken van 2 uur geplaatst.

Voorbeeld 2: Beide opdrachten moeten zich in elk van de 4 weken plaatsen

We vullen de kolom Weken met de weekgroep “Weken”. Hiermee geven we aan de de opdracht in elke week volledig geplaatst moet worden. We laten Patroon nog uitgevinkt staan.

Resultaat: In elke week zien we de 2 blokken van ANN en de 2 blokken van JAN. Er zijn nu 16 blokken van 2 uur geplaatst wat 4 keer meer is dan in het vorige voorbeeld. Het is alsof we we opdrachtlijnen telkens 4 keer gedupliceerd zouden hebben met telkens een startuurlijst aan gekoppeld van de respectievelijke week. Dat hoeft dus niet en is ook de kracht van de kolom Weken. Via die kolom dupliceren we de opdrachten in de gevraagde weken.

We zien ook duidelijk dat er geen verband is tussen opdrachten geplaatst in de ene week ten opzichte van de opdrachten in een andere week. Er is géén patroon te herkennen.

Voorbeeld 3: Beide opdrachten moeten zich in elk van de 4 weken plaatsen en de opdracht van JAN moet in elke week hetzelfde patroon volgen

Voor beide opdrachten laten we de kolom Weken gevuld met “Weken” maar voor de opdracht van JAN vragen we nu dat het een Patroon wordt.

Resultaat: Nog steeds hebben we in elke week de 2 blokken van ANN en de 2 blokken van JAN. Echter, voor de lichtblauwe blokken van JAN zien we een duidelijk patroon aftekenen tussen de weken. In elke week staan de blokken van JAN op exact dezelfde plaats.

Voorbeeld 4: Beide opdrachten moeten zich in elk van de 4 weken plaatsen en de opdracht van ANN en JAN moeten in elke week hetzelfde patroon volgen

Beide opdrachten spelen zich in elke week af en nu maken we van beide opdrachten een Patroon.

Resultaat: In elke week nog steeds de 2 blokken van ANN en de 2 blokken van JAN maar deze keer is er voor zowel ANN als JAN een duidelijk patroon te zien tussen de weken.

Voorbeeld 5: De opdracht van JAN moet zich plaatsen in week 1 en week 3 en moet in beide weken hetzelfde patroon volgen. De opdracht van ANN moet zich plaatsen in week 2 en week 4 zonder een patroon te volgen

Voor JAN zetten we w1, w3 in de Weken kolom en vragen we dat het een Patroon volgt. Voor ANN zetten we de opdracht in w2 en w4 en vragen geen patroon te volgen.

Resultaat: we zien voor JAN 2 blokken van 2 in zowel week 1 als week 3 en ze volgen een mooi patroon. Voor ANN zien we in week 2 en week 4 ook telkens de 2 blokken maar niet volgens een strikt patroon.

Aanvinken Patroon: het aanvinken van patroon kan enkel als aan volgende voorwaarden voldaan zijn:

  • De Weken-kolom bevat minstens 2 weken en
  • De opdracht is helemaal nog niet gepland ofwel is ze reeds (deels) gepland in de vermelde weken en die planning voldoet reeds aan het patroon.

Het is dus niet mogelijk om een muliweek-patroon-opdracht te hebben als ze niet voldoet aan de eisen van het patroon.

Vensters in een Multiweeksysteem met en zonder Patroon

Voorbeeld 1: enkelvoudig venster in een multiweeksysteem.

We hebben een 4-week-rooster en een venster VEN1 van grootte 4 dat geplaatst kan worden op het EERSTE of VIJFDE uur in eender van de 4 weken. Het gaat dus om een venster dat maar 1 keer voorkomt maar zich overal kan plaatsen zonder weet te hebben van weekgrenzen. Als startuurlijst hebben we BLOK4 die er in elke week hetzelfde uitziet (eerste en vijfde uur) en we laten Weken en Patroon leeg. Momenteel is het venster geplaatst op w2_di1 en het is gevuld voor 100% met dummy opdrachten enkel om te kunnen tonen waar het staat in de visualizers. Als er geen opdrachten in een venster geplaatst zijn kan men het venster niet zien in de visualizers, vandaar een dummy vulling.

In het Rooster van VEN1 zien we inderdaad waar het venster staat (zichtbaar gemaakt door VUL).

Een opdracht die zich in VEN1 moet plaatsen kan in dit geval dus enkel in week2 staan ergens op de eerste 4 uur van dinsdag. Omdat V1 een enkelvoudig venster is en dus geen weekgrenzen kent heeft VEN1 invloed van w1_ma1 tot w4_vr8.

Voorbeeld 2: een multiweekvenster in elke week zonder patroon

Opnieuw een venster VEN1 van grootte 4 maar nu willen we dat het venster in elke week bestaat. De Weken kolom vullen we met “Weken”. In elke week kan het venster starten op BLOK4. Ook in dit voorbeeld hebben we het venster volledig gevuld met dummy opdrachten zodat we in de visualizer kunnen zien waar het zich bevindt. Het vinkje “Patroon” staat uit. In elke week kan het venster op een ander moment geplaatst worden.

Voorbeeld 3: een multiweekvenster in sommige weken zonder patroon

Enige verschil met voorbeeld 2 is dat we de Weken kolom van VEN1 beperken tot w1 en w3. Dit wil zeggen dat het venster niet bestaat in week2 en week4 (aangeduid in het paars).

Voorbeeld 4: een multiweekvenster in elke week met patroon

Het enige verschil met voorbeeld 2 is dat we de het Patroon vlagje aangevinkt hebben. Het resultaat is dat het venster nu in elke week op dezelfde plaats moet vallen.

Aanvinken Patroon: het aanvinken van patroon kan enkel als aan volgende voorwaarden voldaan zijn:

  • De Weken-kolom bevat minstens 2 weken en
  • Het venster is helemaal nog niet gepland ofwel is ze reeds (deels) gepland in de vermelde weken en die planning voldoet reeds aan het patroon.

Het is dus niet mogelijk om een muliweek-patroon-venster te hebben als ze niet voldoet aan de eisen van het patroon.

Effect van ‘Blokken per dag’ uitgevinkt op multiweekopdrachten en vensters

Het vlagje “Blokken per dag” is beschikbaar bij vensters en opdrachten. Als het aangevinkt is betekent dit dat blokken (groter dan 1) steeds binnen dezelfde dag moeten vallen. Het blok kan de dag niet overschrijden.  Het blok kan dan bijvoorbeeld niet deels op maandagnamiddag en dinsdagvoormiddag liggen. Is het vlagje niet aangevinkt dan mag een blok de dag wél overschrijden.

Voor multiweekopdrachten en vensters is dat niet anders.

Belangrijk hier zijn de grenzen van de week. Zelfs al laat men toe dat blokken de dag overschrijden, een multiweekopdracht of venster kan nooit een weekgrens overschrijden. Een multiweekopdracht als blok van 4 uur, in bijvoorbeeld week 1 en week 2, waarvoor ‘Blokken per dag’ uitgevinkt is kan perfect binnen week 1 dagen overschrijden en binnen week 2 dagen overschrijden maar ze zal nooit voor een stuk in week 1 en voor een stuk in week 2 kunnen liggen.

Voor een enkelvoudige opdracht of venster in een multiweeksysteem is dat anders. Dergelijke opdrachten of vensters kennen de weekgrenzen niet en kunnen daarom de weekgrens wél overschrijden.

ZR-Link en Bloklink ook toegelaten met multiweek opdrachten en vensters

Naast de gekende eisen waaraan opdrachten en vensters moeten voldoen opdat er een ZR-Link gemaakt kan worden verwachten we nu ook dat ze dezelfde inhoud hebben voor de Weken kolom. Je kan geen 2 opdrachten of vensters koppelen op hetzelfde roosterpunt als ze niet in dezelfde weken geplaatst worden.

Voorwaarden om een ZR-Link te maken tussen opdrachten

  • Zelfde aantal uren
  • Zelfde blokgrootte (en daardoor zelfde aantal blokken)
  • Zelfde startuurlijsten (of nergens gedefinieerd)
  • Zelfde overbruguurlijsten (of nergens gedefinieerd)
  • Zelfde opdrachtspreiding (of nergens gedefinieerd)
  • Géén Bloklink aanwezig
  • Zelfde Weken (of nergens gedefinieerd)

Voorwaarden om een Bloklink te maken tussen 2 opdrachten

  • Eén blok per opdracht. Grootte mag verschillen
  • Zelfde overbruguurlijsten (of nergens gedefinieerd)
  • Géén ZR-Link aanwezig
  • Zelfde Weken (of nergens gedefinieerd)

Combinaties van opdrachten en vensters in een multiweeksysteem

In een enkelvoudig weeksysteem heb je enkelvoudige opdrachten en enkelvoudige vensters en ook van patronen is geen sprake. In een multiweeksysteem kunnen er echter heel wat combinaties ontstaan. In een multiweeksysteem kan je volgende zaken hebben:

  • enkelvoudige (EV) opdrachten die geen weet hebben van de weekgrenzen (kolom Weken = leeg)
  • enkelvoudige (EV) vensters die geen weet hebben van de weekgrenzen (kolom Weken = leeg)
  • multiweek (MW) opdrachten (Weken is niet leeg) al dan niet met een patroon.
  • multiweek (MW) vensters (Weken is niet leeg) al dan niet met een patroon.

Volgende combinaties zijn mogelijk:

  • EV opdracht in een EV venster
  • EV opdracht in een MW venster
  • MW opdracht in een MW venster (mits voorwaarden)

(Om een oplossing mogelijk te maken moet het venster de opdracht kunnen bevatten en moeten de tijdbeperkingen en startuurlijsten uiteraard een oplossing toelaten.)

EV opdracht in een EV venster

  • Klassiek geval.
  • Zowel de opdracht als het venster kunnen eender waar vallen en hebben geen notie van weekgrenzen.

Voorbeeld: EV venster VEN2 van 8 uur en 2 EV opdrachten die VEN2 zullen vullen.

We kijken naar het rooster van VEN2:

EV opdracht in een MW venster

  • Toegelaten.
  • Het venster is al dan niet herhalend in één of meerdere weken en volgt al dan niet een patroon.
  • De opdracht die in het venster moet vallen kan alle gaten vullen die het venster voorziet. Als het bijvoorbeeld een venster is van 4 uur in 3 weken dan hebben we in totaal 12 roosterpunten beschikbaar voor de EV opdracht. Als de opdracht dan bijvoorbeeld 12 uur plaatst dan kan die perfect in die gaten vallen.

Voorbeeld: MW venster VEN2 van 4 uur in week 1 en week 3 en 2 EV opdrachten die VEN2 zullen vullen.

Het enige wat we wijzigen tov het vorige voorbeeld is het venster. We hebben er een 4 uur groot venster van gemaakt en het mag zonder patroon in week 1 en week 3 voorkomen. De opdracht blijft enkelvoudig en moet in VEN2 geplaatst worden.

We kijken naar het rooster van VEN2:

Dat er geen patroon in VEN2 zit kan men zien doordat het in week 1 op dinsdag staat en in week 3 op maandag.

MW opdracht in een MW venster

  • Toegelaten mits voorwaarden.
  • Voorwaarde: het venster moet minstens in dezelfde weken voorkomen als de opdracht. Dus, de inhoud van de Weken kolom van het venster moet minstens de inhoud van de Weken kolom van de opdracht bevatten.
  • Zowel de opdracht als het venster mogen al dan niet een patroon volgen, alle combinaties zijn mogelijk.

Voorbeeld: MW venster VEN2 heeft nu een grootte van 4 en moet in 3 weken geplaatst worden. We hebben 2 MW opdrachten in VEN2 waarvan de eerste in 3 weken moet geplaatst worden en de 2de in 2 weken.

De inhoud van de Weken kolom van VEN2 bevat inderdaad de weken die ook vermeld zijn in alle opdrachten die VEN2 gebruiken. Voor VEN2 hebben we geen patroon gekozen.

Voor de eerste opdracht hebben we 2 losse uren in elk van de 3 vermelde weken. We vragen hier een patroon te volgen en zich te plaatsen in VEN2. De tweede opdracht heeft 1 blok van 2 uur, te plaatsen in week 1 en week 2 en een patroon volgen is niet nodig.

We kijken naar het rooster van VEN2:

Enkele opvallende zaken in dit rooster:

  • Omdat de eerste opdracht in de 3 weken een patroon moet volgen zien we dat VEN2 ook in een patroon “geforceerd” wordt. Het valt blijkbaar telkens op dinsdag. Dit wil echter niet zeggen dat in dergelijk geval het venster ook effectief in een exact patroon zal vallen. Enige voorwaarde hier is dat de opdracht een patroon vormt en dat het venster zich dan maar zo moet plaatsen dat dat lukt voor die opdracht.
  • In week 3 is VEN2 maar voor de helft gevuld. Dat is ook niets speciaals. Vensters hoeven niet steeds volledig gevuld te worden.
  • De 2de opdracht die in week 1 en 2 geplaatst wordt had geen patroon maar valt ook in een patroon vanwege de beperkingen opgelegd door opdracht 1 en het venster.

MW opdracht in een EV venster: Niet toegelaten

  • Niet toegelaten.
  • Een opdracht die in verschillende weken herhaald wordt en toch in een venster moet vallen wat niet herhalend is en geen notie van weekgrenzen heeft wordt niet toegelaten.
  • Er zouden in theorie uitzonderingen op gemaakt kunnen worden (voor de duidelijkheid laten we het niet toe):
    • Als de opdracht bijvoorbeeld maar in 1 week moet vallen en de Weken kolom dus maar 1 week bevat.
    • Als de opdracht in bijvoorbeeld x weken moet vallen en het EV venster zou die weken kunnen omsluiten.

Opdrachtspreidingen in een Multiweeksysteem

Een opdrachtspreiding is gekoppeld aan de opdracht waar ze bij vermeld wordt. Een opdrachtspreiding is een eenvoudig type waardespreiding waarbij we afdwingen dat de opdracht een maximaal aantal keer per dag mag voorkomen.

We bekijken enkele variaties om uit te leggen wat het effect is op een enkelvoudige opdracht en op een multiweekopdracht met en zonder patroon in een multiweeksysteem.

Opdrachtspreiding op enkelvoudige opdrachten in een multiweeksysteem

We vertrekken van 2 opdrachten van 10 uur voor klas K1. De eerste opdracht met vak V1 mag maximum 2 uur per dag voorkomen. De tweede met vak V2 mag maximum 3 keer per dag voorkomen als als uitzondering 1 dag waar het 4 keer mag voorkomen.

Omdat het een enkelvoudige opdrachten zijn (Weken = leeg) mogen de opdrachten zich over de 4 weken verspreiden. Ze kennen geen weekgrenzen. Volgende 2 voorbeelden tonen geldige oplossingen. Elke dag van de 4 weken is een dag waarop de spreiding gecontroleerd wordt. Voor V2 is er één van 20 dagen waar het toegelaten is om 4 uur te plaatsen, op alle andere maximum 3.

Uitzonderingsdagen per week of over het volledige rooster te bekijken

Indien men enkelvoudige opdrachten heeft (dus niet gebonden aan Weken) kunnen ze over gans het rooster geplaatst worden. Als men dan opdrachtspreidingen definieert per dag en men hanteert daarbij ook een aantal uitzonderingsdagen dan kan men de vraag stellen of deze uitzonderingsdagen per week of over gans het rooster bekeken moeten worden. Standaard worden deze steeds per week bekeken. In de kolom “Uitz per week” kan men dit aangeven. De gebruiker kan dit enkel aanpassen voor enkelvoudige opdrachten. Van zodra de opdracht gekoppeld is aan een of meedere weken (kolom Weken gevuld) dan wordt steeds de regel gehanteerd dat de uitzonderingsdagen ook per week te bekijken zijn.

Bekijken we dit voorbeeld voor V2 waar er 20 uur vrij over het rooster geplaatst kunnen worden. We vragen max 1 uur per dag met uitzondering van 1 dag per week waar het 2 mag zijn:

Een mogelijke oplossing: In elke week zien we dat er max 1 dag is waar V2 een tweede keer in het rooster staat.

Indien we toch wensen dat het aantal uitzonderingsdagen bekeken wordt over gans de roosterperiode dan definiëren we dat als volgt:

Een mogelijke oplossing: Over gans de periode zien we dat er max 1 dag is waar V2 een tweede keer in het rooster staat.

Omdat de kolom “Uitz. per week” enkel uitgevinkt kan worden bij enkelvoudige opdrachten zullen we ze in de andere voorbeelden, bij de multiweekopdrachten, ook niet langer tonen. Daar staat het vlagje steeds aangevinkt en kan niet uitgevinkt worden. De veronderstelling is dat als we opdrachten koppelen aan weken dat ook de uitzonderingsdagen gekoppeld zijn aan weken.

Opdrachtspreiding op multiweekopdrachten zonder patroon in een multiweeksysteem

We hernemen het voorbeeld en maken van de opdrachten MW opdrachten zonder patroon. We vullen de Weken kolom hier met “Weken”. De opdrachten moet zich in elke week plaatsen.

Volgende plaatsing is een mogelijke oplossing van deze opdrachten met hun opdrachtspreiding. In elke week worden nu 20 uur geplaatst. De opdrachtspreiding moet nu per week bekeken worden. Er blijft voor V1 gelden dat er maximum 2 uur per dag geplaatst mogen worden. Voor V2 mogen maximum 3 uur per dag geplaatst worden en voor één dag is er een uitzondering dat er 4 uur mogen geplaatst worden. Deze uitzonderingsdagen gelden nu wel per week (“Uitz. per week” is steeds aangevinkt voor MW opdrachten ). Dus in elke week mag V2 op één dag 4 uur voorkomen.

Omdat de plaatsing van V1/V2 er in elke week per definitie anders kan uitzien moeten de spreidingen ook effectief in elke week gecontroleerd worden. Er is geen patroon.

Opdrachtspreiding op multiweekopdrachten mét patroon in een multiweeksysteem

We hernemen het voorbeeld en maken van de MW opdrachten patroonopdrachten. Patroon wordt aangevinkt. Merk op dat men Patroon pas kan aanvinken indien de opdrachten ofwel volledig uit de planning gehaald zijn ofwel dat ze reeds in een exact patroon geplaatst waren. In dit geval hebben we ze even uit de planning gehaald om vervolgens Patroon aan te kunnen vinken.

Dit is een mogelijke oplossing. Enige verschil is dat de opdrachten nu in patroon staan. De spreidingen blijven zoals in het vorige voorbeeld gerespecteerd per week.

Weekspreidingen enkel van toepassing op enkelvoudige opdrachten

Zie Weekspreidingen in het opdrachtentabblad in een multiweeksysteem

Extra spreidingen in een Multiweeksysteem

Extra spreidingen werden al uitvoerig uitgelegd op volgende pagina’s:

Op de pagina “Opzetten van een Multiweeksysteem” werd uitgelegd waarop men moet letten als men van een enkelvoudig weeksysteem naar een multiweeksysteem over gaat in het kader van extra spreidingen en meer specifiek over de uurlijsten die gebruikt worden in deze spreidingen.

Op deze pagina geven we een paar kleine voorbeelden om het belang van de “Weken” kolom en de “Uurlijsten” kolom bij extra spreidingen in een multiweeksysteem nog eens toe te lichten.

De kolom Uurlijsten bij Extra spreidingen in een Multiweeksysteem

het concept van uurlijsten bij extra spreidingen werd uitgelegd in de vermelde pagina’s. Meestal zijn het eenvoudige constructies. Echter, om het aantal lijnen te beperken die een gebruiker moet ingeven weten we dat er allerlei constructies zijn om een verkorte schrijfwijze toe te laten. Heb je bijvoorbeeld een waardespreiding nodig om af te dwingen dat iets maximum 5 keer per dag mag voorkomen dan kan men ofwel voor elke dag een spreidingsregel (een lijn) definiëren, ofwel maakt men een slimme uurlijst die een OF-constructie is van individuele uurlijsten, die elk op zich een dag voorstellen, en gebruikt men die. Op die manier wordt een uurlijst een “opsplitser” of “multiplicator” van spreidingsregels. Alle aspecten en speciale gevallen werden al uitvoerig beschreven.

Voor extra spreidingen in een multiweeksysteem blijven alle regels gelden voor uurlijsten die ook in een enkelvoudig systeem gelden. Niets nieuws hier. Waar men uiteraard wel op moet letten is dat de uurlijsten die men gebruikt de lading dekken. Bestaat je systeem uit 4 weken van 5 dagen en je wenst een spreiding uit te drukken over iets wat elke dag moet gelden dan moeten de onderliggende uurlijsten wel weet hebben van 20 dagen. De uurlijsten moeten volledig zijn.

Uurlijsten hoeven zich niet aan weekgrenzen te houden. Uurlijsten kan men vrij definiëren en dat kunnen EN/OF constructies zijn die uren en sub-uurlijsten bevatten uit de volledige range van het rooster. Men kan perfect een OF-uurlijst maken van elke woensdag uit de 4 weken, of een EN-uurlijst met enkel de eerste 2 uur van elke maandag en dinsdag. Alles is mogelijk, zolang het maar betekenis heeft voor de spreidingen die men wenst uit te drukken.

Het uiteindelijke resultaat van de inhoud van de Uurlijsten kolom is dat met 1 of meerdere sub-uurlijsten bekomt die een opsplitser zijn van de spreiding. Dit is niet anders dat wat we als wisten uit een enkelvoudig weeksysteem.

De kolom Weken heeft wel een belangrijke invloed op de betekenis!

De kolom Weken bij Extra spreidingen in een Multiweeksysteem

Het vertrekpunt is de spreiding met zijn uurlijsten zoals in de vorige paragraaf beschreven. Dan is de vraag wat het effect is van de Weken kolom op uurlijsten en dus de spreidingen. Laten we de Weken kolom leeg dan blijft de interpretatie van de spreidingen als voorheen. Vullen we bijvoorbeeld “w1” in dan zeggen we dat de spreiding beperkt moet blijven tot de eerste week (stel dat er 4 zijn). Het effect van “w1” is dat alle resulterende uurlijsten afgekapt worden zodat ze beperkt worden tot uren wie zich in week 1 bevinden.

Nemen we als voorbeeld terug die 20 dagen waar we een waardespreiding van max 5 op hebben. Laten we Weken leeg dan is het gewoon een max 5 spreiding op elk van die 20 dagen. Door “w1” in te vullen gaan enkel de uurlijsten die zich in week 1 bevinden nog van tel zijn. De spreiding wordt dan enkel in week 1 gerespecteerd, niet meer in de andere.

(Ongewenste) afkappen van uurlijsten mogelijk:

Maar, het kan verder gaan dan dat. Stel dat je een EN-uurlijst gedefinieerd had als volgt:

  • UL1 = w1_VRIJDAG, w2_MAANDAG

UL1 is dus een uurlijst van 16 roosterpunten (w1_vrijdag1, w1_vrijdag2, …, w1_vrijdag8, w2_maandag1, w2_maandag2, …, w2_maandag8).

Stel dat je UL1 gebruikt in een max 8 spreiding. Bekijken we voor dit voorbeeld een aantal mogelijke vullingen van Weken:

  • Leeg: Er moeten geen weekgrenzen gerespecteerd worden. Hiermee wil zeggen dat er max 8 uren geplaatst mogen worden op de combinatie van vrijdag in week 1 en maandag in week2. Dus vrijdag 2 uur en maandag 6 zou een mogelijke oplossing zijn.
  • “w1”: Mondriaan ziet dat UL1 de grens van week 1 overschrijdt en gaat in de spreiding UL1 afkappen zodat er enkel uren te vinden zijn van week 1. Dit resulteert dan in een spreiding van max 8 op de vrijdag in week 1.
  • “w2”: Mondriaan ziet dat UL1 de grens van week 2 overschrijdt en gaat in de spreiding UL1 afkappen zodat er enkel uren te vinden zijn van week 2. Dit resulteert dan in een spreiding van max 8 op de maandag in week 2.
  • “w1, w2”: Mondriaan maakt de combinatie van de 2 vorige:
    • spreiding max 8 op vrijdag week 1
    • spreiding max 8 op maandag week 2
  • “w1, w2, w3”: zelfde als “w1, w2” omdat de uurlijst geen uren heeft in week 3.

Dus, de kolom Weken kan een grote invloed hebben op de betekenis van de spreiding. De Weken kolom is dus potentieel een nieuwe “opsplitser” van spreidingen en dat kan per ongeluk tot ongewenste effecten leiden.

Indien de onderliggende uurlijsten nooit weekgrenzen overschrijden dan dat er ook geen verdere opsplitsing gebeuren. Het is een punt waar men zeker op moet letten. In de meeste gevallen respecteren uurlijsten wel de weekgrenzen. Er zijn maar weinig gevallen waar het nuttig is om Mondriaan uurlijsten te laten afkappen maar weet wel dat het kan gebeuren.

Vanaf versie 2021.5.0 wordt er een waarschuwing gegeven indien Mondriaan een uurlijst afkapt.

Opgelet met afkappen van Uurlijsten bij Volgordespreidingen

Bij volgordespreidingen weten we dat de uurlijsten moeten geïnterpreteerd worden als een “range”. Wat van belang is, is het eerste en laatste roosterpunt van een uurlijst. Volgende uurlijsten zijn bijvoorbeeld identiek voor wat een volgordespreiding betreft:

  • w1_VRIJDAG, w2_MAANDAG (16 uur in de lijst)
    • vr1, vr2, vr3, vr4, vr5, vr6, vr7, vr8, ma1, ma2, ma3, ma4, ma5, ma6, ma7, ma8
  • w1_vrijdag1, w2_maandag8 (2 uur in de lijst)
    • vr1, ma8
  • w1_VRIJDAG, w2_maandag8 (9 uur in de lijst)
    • vr1, vr2, vr3, vr4, vr5, vr6, vr7, vr8, ma8

De reden waarom ze voor een volgordespreiding identiek zijn is omdat ze beide dezelfde begin- en eindpunten hebben: w1_vrijdag1 en w2_maandag_8

Wat gebeurt er bij afkapping indien men de Weken kolom gaat vullen. We bekijken dat voor de 3 voorbeelden die in theorie hetzelfde resultaat moeten geven:

  • w1_VRIJDAG, w2_MAANDAG (16 uur in de lijst)
    • vr1, vr2, vr3, vr4, vr5, vr6, vr7, vr8, ma1, ma2, ma3, ma4, ma5, ma6, ma7, ma8
    • men krijgt 2 ranges waarbinnen de volgordespreiding moet gelden: (vr1, vr8) en (ma1, ma8)
  • w1_vrijdag1, w2_maandag8 (2 uur in de lijst)
    • vr1, ma8
    • na afkapping zitten we met (vr1, ???) en (???, ma8).
    • In beide gevallen een ongeldige spreiding en dus vervallen ze.
  • w1_VRIJDAG, w2_maandag8 (9 uur in de lijst)
    • vr1, vr2, vr3, vr4, vr5, vr6, vr7, vr8, ma8
    • na afkapping zitten we met (vr1, vr8) en (???, ma8).
    • Enkel de eerste is een geldige range. De tweede in ongeldig en vervalt dus.

Dus, enkel indien er minstens 2 roosterpunten binnen een week vallen (in de uurlijst) zal Mondriaan nieuwe ranges kunnen afleiden tijdens het afkappen van de uurlijsten.

Vanaf versie 2021.5.0 wordt er een waarschuwing gegeven indien Mondriaan een uurlijst afkapt.

Ook hier is het zo dat het zéér onwaarschijnlijk is dat de gebruiker een uurlijst opgeeft in een volgordespreiding met als doel ze te splitsen op weekgrenzen. Het zal eerder een fout zijn dan de bedoeling. We laten het echter wel toe.

Welke opdrachten worden gecontroleerd door extra spreidingen in een multiweeksysteem

De selectie van opdrachten die invloed hebben op een spreiding gebeurt op dezelfde manier als voor spreidingen in een enkelvoudig weeksysteem. Voor elke elementaire spreiding die afgeleid wordt (via de opsplits-mechanismen die beschreven zijn) wordt gezocht naar de opdrachten die mogelijks impact kunnen hebben. Het speelt dan ook geen rol of de opdrachten zelf multiweek opdrachten zijn of niet. Ook het feit of ze een patroon volgen of niet speelt geen rol. Indien een opdracht impact kan hebben dan zal ze mee opgenomen worden.

Wensopdrachten in Patronen

(vanaf versie 2023.3.0)

Ook in het tabblad “Opdrachten | Wensen” hebben we de kolommen “Weken” en “Patroon”. Het mechanisme is hetzelfde als voor de normale opdrachten.

  • In de kolom “Weken” geeft men aan in welke weken de wens moet gerealiseerd worden.
  • Via het vlagje “Patroon” geeft men aan dat die wens in elk van de vermelde Weken op hetzelfde moment moet vellen.

In dit voorbeeld hebben we 3 wensopdrachten in patroon geplaatst. De wensopdracht bestaat bijvoorbeeld uit 2 blokken van 10 uur die op EERSTE moeten beginnen. Elk van die blokken kan op een willekeurig moment in de week vallen (EERSTE) maar als hij ergens valt dan is het op dezelfde plaats in elke week.

Indien de lesopdrachten van een leerkracht ook allemaal als patroonopdrachten gedefinieerd zijn en het is een gevuld rooster dan zullen wensen  zonder patroon waarschijnlijk ook allemaal op dezelfde plaats vallen omdat het niet anders kan. Via een patroonwens dwingt men dit echter af. Indien niet alle lesopdrachten als patroon gedefinieerd zijn en men wenst wel dat de wensen steeds op dezelfde moment vallen dan is het handig om dat te kunnen ingeven. Het is dan wel uitkijken of het mogelijk is om die wensen steeds op hetzelfde moment te forceren. Dit moet steeds met de nodige omzichtigheid en doordacht gebeuren.

Als men de wensen zonder patroon als geplaatst heeft en men wil er een Patroonwens van maken dan kan het zijn dat men het vinkje “Patroon” niet kan aanvinken:

  • Als de wensblokken “toevallig” al in elke week op dezelfde plaats staan dan kan men het vinkje zonder probleem zetten.
  • Als de wensblokken in het rooster staan maar niet in elke week op dezelfde plaats dan kan met het NIET aanvinken. In dit geval moet men de wens eerst weer uit de planning halen en pas dan kan men er een patroonwens van maken. Uit de planning halen doet men via rechtermuisklik op de wens en dan “Verwijderen > Planning”.

De wensen van SD in patroon:

Print Friendly, PDF & Email

Didn't find your answer? Contact Us

  

  

Veelgezochte termen:Outputrooster, Volgordespreiding, Partitie