Tabblad “Extra Spreidingen | Waardespreidingen”

Waardespreidingen zijn een soort beperking die men kan opleggen aan een set van opdrachten. Hoe dit werkt, uitgelegd met een aantal voorbeelden, kan men vinden op volgende pagina.

Een waardespreiding is een zeer eenvoudig concept:

• van een welbepaalde set van opdrachten, door de gebruiker te bepalen
• telt men op elk moment het aantal uren (roosterpunten) dat ze bezet hebben in het rooster
• waarbij uren enkel geteld worden indien die uren op welbepaalde, door de gebruiker te bepalen, roosterpunten vallen
• en waarbij het onderlinge gewicht van de opdrachten in de telling eventueel kan verschillen.

Vervolgens legt men een eis op aan de waarde van deze telling (gewogen som). Er zijn 2 soorten eisen die men kan opleggen:

• ofwel mag een bepaald maximum X niet overschreden worden
• ofwel mag de telling nooit een bepaalde waarde X hebben maar mag ze wel groter of kleiner zijn.

Tijdens het roosteren (er wordt een oplossing gezocht door de engine van Mondriaan) worden alle waardespreidingen permanent geëvalueerd. Van zodra het plaatsen van een opdracht een waardespreiding zou schenden, moet de engine een andere oplossing kiezen.

Het tabblad waar men de waardespreidingen kan invoeren, is het volgende:

Zoals eerder aangehaald, zit de complexiteit van het maken van spreidingen onder andere in de interpretatie van de verkorte schrijfwijze van waardespreidingen. Er zijn namelijk verschillende manieren om verschillende waardespreidingen in één lijn te schrijven en de combinaties van die manieren maken het soms ingewikkeld om het te begrijpen. Als verschillende waardespreidingen in één lijn geschreven kunnen worden, dan kunnen ze per definitie ook in verschillende lijnen geschreven worden. Andersom is het niet waar. Er zijn verschillende mogelijkheden om waardespreidingen te combineren in één lijn.

Indien een waardespreiding op geen enkele opdracht effect heeft, dan zal er een waarschuwing verschijnen.

Kolommen in het tabblad “Extra Spreidingen | Waardespreidingen”

Waarschuwing	Indien er een waarschuwing of fout voor deze waardespreiding is, dan staat er een symbool in de eerste kolom. Door met de muis over de opdracht te hoveren kan men de inhoud van de waarschuwing of fout zien. De symbolen voor een “Fout” en een “Waarschuwing” zijn respectievelijk:   Fout   Waarschuwing   Informatie Voorbeeld fout: “Waardespreiding 7 heeft een Uurlijst nodig”
Actief	Dit vlagje geeft weer of de waardespreiding actief is. Standaard staat deze aan.
Spreiding van …	Naam of namen van de opdrachtelementen via dewelke men opdrachten wenst te selecteren om een waardespreiding te definiëren. Mogelijke elementen die men kan gebruiken, zijn: namen van vakken namen van klassen namen van leerkrachten namen van lokalen namen van vensters namen van varia namen van locaties namen van vaktypes groepen, gedefinieerd van deze elementen. In dit geval speelt elk element van de groep mee als selectiecriterium. waarden van custom kolommen (in de selectielijst te herkennen aan de prefix “CC_”) soort opdracht (“LES” of “WENS”) Bij het opgeven van deze selectiecriteria kan men eventueel per criterium een gewicht opgeven. Het standaardgewicht is 1. Wenst men hiervan af te wijken, kan men dat hier doen. Merk op dat 0 geen geldig gewicht is. Het gewicht is dus minstens 1. Gewichten hebben pas een betekenis van zodra het vlagje “Cumulatief” aangevinkt is. Elk element in deze kolom kan een eigen set opdrachten selecteren waarop een waardespreiding gedefinieerd kan worden. Het kan ook zijn dat alle elementen samen een set opdrachten bepalen waarop een waardespreiding gedefinieerd wordt. Dit onderscheid wordt gemaakt door het vlagje “Som”. Als het uitgevinkt is, werkt elk element als een zelfstandig selectiecriterium. Staan er dus 5 elementen in deze kolom, dan kunnen die verantwoordelijk zijn voor het selecteren van 5 sets van opdrachten of samenwerken voor het selecteren van één set opdrachten. Dit is een eerste waardespreiding-opsplitser. Dus, afhankelijk van het vlagje “Som” splitsen we verder op in aparte waardespreidingen of niet. Als men deze kolom leeg laat, dan kan er geen enkele opdracht effect hebben op deze spreiding. Dit veld moet dus steeds gevuld worden, anders heeft de spreiding geen zin. Er zal in dat geval ook een waarschuwing te zien zijn.
Klassen Uitbreiden	Dit vlagje is een speciale uitbreiding om elementen van het type “Klassen”, die in “Spreiding van…” opgenomen werden, een gewicht te geven dat gelijk is aan het aantal leerlingen dat voor die klas gedefinieerd is. Gewichten hebben pas een betekenis van zodra het vlagje “Cumulatief” aangevinkt is.
Som	Via dit vlagje geven we aan of de selectiecriteria in “Spreiding van…” allemaal samenwerken om één set aan opdrachten te selecteren voor de waardespreiding. Is het vlagje uitgevinkt, dan selecteert elk elementje in “Spreiding van…” een eigen groep van opdrachten. Dit vlagje bepaalt dus of de elementen in “Spreiding van…” de waardespreidingen verder opsplitsen of niet.
Cumulatief	Via dit vlagje bepalen we of de telling van een opdracht in een waardespreiding gebeurt met of zonder rekening te houden met de gewichten van de opdrachten. Het gewicht van een opdracht in een waardespreiding hangt af van volgende factoren: Elk selectiecriterium uit “Spreiding van …” verhoogt het gewicht van de opdracht met het gewicht toegekend aan dat selectiecriterium. Default is het gewicht van een selectiecriterium = 1. Men kan een gewicht toekennen bij de selectie in “Spreiding van …”. Men kan “Klassen uitbreiden” aanvinken waardoor het aantal leerlingen van de klas meespeelt in het gewicht. Men kan voor een klas ook de combinatie van de laatste 2 situaties hebben. Men geeft aan 6A gewicht 2 en verder zegt men via “Klassen” uitbreiden dat er een extra multiplicator is. Heeft de klas 6A 25 leerlingen dan geeft dat een totaal gewicht van 2×25 = 50. Merk op dat de vlagjes “Som” en “Cumulatief” onafhankelijk aan/uit gevinkt kunnen zijn. Ze hebben geen afhankelijkheid. (Momenteel hebben ze toch een afhankelijkheid. “Cumulatief” kan niet aangevinkt zijn zonder dat “Som” aangevinkt is)
Extra Resources/ selectiecrietaria	Via deze optionele kolom kan men de waardespreidingen verder uitsplitsen of verfijnen. Als selectiecriteria kan men hier dezelfde soorten elementen selecteren als in “Spreiding van …”. Door hier elementen op te geven gaat men: enkel die opdrachten overhouden die ook aan deze selectiecriteria voldoen. Indien het vlagje “En” uitgevinkt is, dan maak je een verdere uitsplitsing van waardespreidingen op basis van deze criteria. Staat er bijvoorbeeld 6A en 6B, dan maak je vanaf nu een opsplitsing in waardespreidingen voor opdrachten van 6A en een voor 6B. Indien het vlagje “En” aangevinkt is, dan is er geen verdere opsplitsing, maar ga je enkel die opdrachten overhouden in de waardespreidingen die aan al deze criteria tegelijk voldoen. Staan er dus 2 elementen in deze kolom, dan kunnen die verantwoordelijk zijn voor het selecteren van 2 sets van opdrachten of samenwerken voor het selecteren van één set opdrachten. Dit is een tweede waardespreiding-opsplitser. Dus, afhankelijk van het vlagje “En” splitsen we verder op in aparte waardespreidingen of niet. Merk op dat selectiecriteria in deze kolom geen rol spelen bij de bepaling van de gewichten van een opdracht in een waardespreiding. Dat is een belangrijk verschil met de elementen gedefinieerd in “Spreiding van …”
En	Via dit vlagje kan men aangeven of opdrachten aan alle of individuele selectiecriteria, gedefinieerd in “Extra resources/selectiecriteria”, moeten voldoen om opgenomen te worden in een waardespreiding. Staan er bijvoorbeeld 6A, 6B en 6C als “Extra resources/selectiecriteria”: staat het vlagje “En” uitgevinkt, dan worden aparte sets opdrachten geselecteerd waar 6A, waar 6B, en waar 6C in voorkomt gemaakt. Elk van deze sets vormen aparte waardespreidingen. staat het vlagje “En” aangevinkt, dan worden enkel opdrachten geselecteerd waar 6A en 6B en 6C instaan overgehouden. Dit zijn dan enkel opdrachten waarin deze 3 klassen samengezet worden. In dit geval krijgen we dus geen verdere opsplitsing in waardespreidingen.
Max/Niet	Via dit vlagje bepaalt men welk soort waardespreiding het is. In elke waardespreiding wordt er voor de set geselecteerde opdrachten een telling T gedaan. Vraag is wat men met deze telling T wenst te bereiken. Er zijn 2 mogelijkheden: Aangevinkt (Max): betekent dat de telling T ≤ Waarde moet blijven. Hier gaat het om een “Max waardespreiding”. Uitgevinkt (Niet): betekent dat de telling T ≠ Waarde moet blijven. Hier gaat het om een “Niet gelijk aan waardespreiding” Waarbij “Waarde” het volgende in te vullen veld is. PS. Pas sinds versie 2020.4.0 wordt deze kolom “Max/Niet” genoemd. Voorheen werd deze kolom “Max” genoemd en was het een gewone checkbox. Sinds versie 2020.4.0 ziet men steeds tussen haakjes welke keuze gemaakt werd. Niet in alle screenshots werd dit beeld aangepast.
Waarde	De telling T van de waardespreiding moet met een waarde vergeleken worden. Die waarde kan de gebruiker hier opgeven.
Uurlijsten	De uurlijst X waarop de telling van toepassing is. De vermelde uurlijst X MOET in de “Uren/Week | Uurlijsten” tab gedefinieerd zijn. Als het een OF-uurlijst is, dan hebben we een derde waardespreiding-opsplitser. Per afzonderlijk uurlijstje in X krijgen we dan een opsplitsing van waardespreidingen. Een typisch voorbeeld is een spreiding die we elke dag willen afdwingen. De uurlijst zal dan bijvoorbeeld “WEEKDAGEN” zijn waarbij deze gedefinieerd is als een OF-uurlijst van maandag, dinsdag, …, vrijdag. Opgepast! Indien meerdere uurlijsten in Uurlijsten ingevuld worden, dan wordt een combinatie gemaakt van de uurlijsten. Stel dat men 2 uurlijsten X en Y opgeeft. Indien beide uurlijsten eenvoudige EN-uurlijsten zijn, dan is de combinatie gewoon de samenstelling van beide (X en Y). Echter, als bijvoorbeeld X een OF-uurlijst is (bv X1 of X2), dan worden volgende samengestelde combinaties gemaakt: (X1 en Y), (X2 en Y). Op beide combinaties geldt dan de spreiding. Is ook Y een OF-uurlijst (bv Y1 of Y2 of Y3) dan krijgen we (X1 en Y1), (X1 en Y2), (X1 en Y3), (X2 en Y1), (X2 en Y2), (X2 en Y3).
Weken	Indien men in een multiweeksysteem werkt, dan wordt in deze kolom aangegeven in welke weken de waardespreiding van toepassing is.
Commentaar	Bij elke spreiding kan men via dit commentaarveld opgeven waartoe de specifieke waardespreiding dient.

Nog 3 voorbeelden om de 3 niveaus van waardespreiding-opsplitsing duidelijk te maken. In dit scherm hebben we 3 lijnen opgenomen waarbij we variaties met de vlagjes “Som” en “En” illustreren:

Voorbeelden kunnen als volgt uitgelegd worden:

Waardespreiding met ID = 9 (“Som” uitgevinkt, “En” uitgevinkt)

• Verdeel alle opdrachten met WIS in één set en alle opdrachten met FYS in een andere set.
• Dat geeft al 2 sets opdrachten waarvoor we een waardespreiding gaan definiëren. Omdat er theoretisch opdrachten kunnen zijn met zowel FYS en WIS, kunnen er opdrachten zijn die in beide sets zitten.
• Voor elk van deze sets willen we een verdere opsplitsing in 3 subsets:
  • WIS met 6A, WIS met 6B, WIS met 6C. Dat geeft 3 subsets. Opnieuw theoretisch is er een overlap.
  • FYS met 6A, FYS met 6B, FYS met 6C. Dat geeft 3 subsets. Opnieuw theoretisch is er een overlap.
  • opdrachten waar 6A, 6B, of 6C niet in voorkomt, worden uitgesloten.
• Voor elk van deze 6 sets willen we een telling op elk van de weekdagen. Dat geeft een verdere opdeling in telkens 5 waardespreidingen.
• In totaal geeft dat 2 x 3 x 5 = 30 waardespreidingen.

Waardespreiding met ID = 10 (“Som” aangevinkt, “En” uitgevinkt)

• Neem alle opdrachten waar WIS en/of FYS in voorkomen in één set van opdrachten. Er is geen opsplitsing omdat “Som” aangevinkt staat.
• Voor deze set willen we een verdere opsplitsing in 3 subsets:
  • (WIS en/of FYS) met 6A, (WIS en/of FYS) met 6B, (WIS en/of FYS) met 6C
  • Dus, opdrachten waar 6A, 6B, of 6C niet in voorkomen, worden volledig uitgesloten.
• Voor elk van deze 3 sets willen we een telling op elk van de weekdagen. Dat geeft een verdere opdeling in telkens 5 waardespreidingen.
• In totaal geeft dat 1 x 3 x 5 = 15 waardespreidingen.

Waardespreiding met ID = 11 (“Som” aangevinkt, “En” aangevinkt)

• Neem alle opdrachten waar WIS en/of FYS in voorkomen in één set van opdrachten. Er is geen opsplitsing omdat “Som” aangevinkt staat.
• Voor deze set willen we een verdere verfijning:
  • (WIS en/of FYS) met (6A en 6B en 6C in dezelfde opdracht)
  • Dus, opdrachten waar (6A, 6B, en 6C) niet samen in voorkomen, worden volledig uitgesloten.
• Voor deze ene set willen we een telling op elk van de weekdagen. Dat geeft een verdere opdeling in telkens 5 waardespreidingen
• In totaal geeft dat 1 x 1 x 5 = 5 waardespreidingen.

Rechtermuisklikacties in het tabblad “Extra spreidingen | Waardespreidingen”

Via het menu dat tevoorschijn komt bij een rechtermuisklik kan men contextgevoelige acties uitvoeren op de geselecteerde waardespreiding(en).

Mogelijke acties:

Waardespreidingen zijn ook op andere plaatsen zichtbaar in Mondriaan

Indien bepaalde elementen gebruikt worden in een waardespreiding, dan zal die waardespreiding ook zichtbaar zijn in het tabblad van dat element. Dus, van zodra een element vermeld wordt in de kolom “Spreiding van …” of in “Extra resources/selectiecriteria”, zal de desbetreffende waardespreiding in het tabblad van het element verschijnen. Enkele voorbeelden:

We hebben hier vakken, leerkrachten en klassen in waardespreidingen gedefinieerd. Navigeren we naar de desbetreffende tabbladen, dan zien we die waardespreidingen daar ook vermeld worden:

Tabblad “Elementen | Klassen” voor de klas 6A

We zien 2 waardespreidingen omdat 6A in deze 2 waardespreidingen voorkomt in de kolom “Extra resources/selectiecriteria”.

Tabblad “Elementen | Leerkrachten” voor de leerkracht Peter

We zien 1 waardespreiding omdat Peter in 1 waardespreiding voorkomt in de kolom “Spreiding van …”.

Tabblad “Elementen | Vakken” voor het vak WIS

We zien 2 waardespreidingen omdat WIS in deze 2 waardespreidingen voorkomt in de kolom “Spreiding van …”.

Merk op dat de gebruiker eventueel ook op deze plaatsen waardespreidingen kan opgeven, maar het is gebruikelijker om dat meteen in het tabblad “Extra spreidingen | Waardespreidingen” te doen.